Endoproteza stawu łokciowego – jak mi pomoże w codzienności?

Endoproteza stawu łokciowego, co to jest i kiedy jest potrzebna?

Endoproteza stawu łokciowego, jak sama nazwa mówi, jest sztucznym stawem wszczepianym operacyjnie w miejsce uszkodzonych tkanek.

Na operacyjne wszczepienie endoprotezy stawu łokciowego są kierowani pacjenci u których anatomiczne odtworzenie powierzchni stawowych i stabilne zespolenie nie jest możliwe.

Do najczęstszych przypadków w skutek których konieczna jest endoprotezoplastyka zaliczamy:

• reumatoidalne zapalenie stawów
• dysfunkcję i niestabilność stawu
• zmiany zwyrodnieniowe stawu (pierwotne, pourazowe)
• wieloodłamaniowe złamania niemożliwe do zespolenia
• zwichnięcie stawu łokciowego
• złamanie wyrostka dziobiastego typu II i III.
• uszkodzenie przedniego pęczka więzadła pobocznego
• uszkodzenie więzadła bocznego łokciowego
• uszkodzenie błony międzykostnej,

Charakterystyczną cechą większości wyżej wymienionych przypadków jest uszkodzenie więzadłowe lub chrzęstno-kostne, głównie decydujące o leczeniu operacyjnym.

Proste, nieskomplikowane złamania można leczyć w sposób zachowawczy ze szczególnym naciskiem na szybkie podjęcie sprawności uszkodzonego wcześniej stawu.

Endoproteza stawu łokciowego jest świetną alternatywą dla operacyjnego usztywnienia stawu i zapewnia lepszy komfort w życiu codziennym operowanego pacjenta. Czasami tego typu rozwiązanie jest jedynym możliwym, które może wrócić sprawność kończyny.

 

Jakie są rodzaje endoprotez stawu łokciowego?

Rodzaje endoprotez możemy podzielić na:

• związane - rzadko stosowane z uwagi na dużą skalę obluzowań
• częściowo związane - pozwalające na częściową rotację między elementami endoprotezy
• niezwiązane - stabilność stawu jest oparta na więzadłach i mięśniach

Osobnym rodzajem endoprotezy jest proteza głowy kości promieniowej stosowana w złamaniach tej kości(umożliwia zachowanie stabilności łokcia).

 

Wyróżniamy takie protezy jak:

ENDOPROTEZA BIPOLARNA GŁOWY KOŚCI PROMIENIOWEJ TYPU KPS  - trzpień prosty wykonany z vitallium o długości 2 cm z kołnierzem mającym opierać się o kikut przeciętej w czasie operacji szyjki kości promieniowej. Trzpień jest mocowany w jamie szpikowej za pomocą cementu chirurgicznego. Głowa protezy wykonana jest z polietylenu a jej beczkowata budowa jest przystosowana do kontaktu z wklęsłą powierzchnią stawową wcięcia promieniowego kości łokciowej jak również od góry do kontaktu z główką kości ramiennej.

Położenie głowy implantu określa się za pomocą zdjęcia radiologicznego, pozwala na to metalowy znacznik usytuowany w głowie endoprotezy.

Obydwie części protezy (głowa i trzpień) łączy przegub kulisty pozwalający na ruchy rotacyjne głowy endoprotezy jak również na jej odchylenia średnio o kąt 15° zarówno do góry jak i na dół. Suma pełnego możliwego odchylenia wynosi 30°.

 

ENDOPROTEZA BIPOLARNA TYPU JUDET - Endoproteza ta różni się od wyżej wymienionej wymiarem -  ma długi na 6 cm, zakrzywiony w części bliższej trzpień i polietylenowa głowę pokrytą metalem, jest zalecana pacjentom u których oprócz złamania kości głowy promieniowej występuje również złamanie szyjki.

 

Jakie są przeciwwskazania do wykonania endoprotezoplastyki stawu łokciowego?

Do przeciwwskazań do wszczepienia endoprotezy stawu łokciowego zalicza się m.in.:

• neuropatyczny staw łokciowy,
• porażenie wiotkie kończyny górnej,
• nieodwracalny zanik funkcji mięśnia dwugłowego ramienia,
• słabe pokrycie tkanek miękkich wokół stawu,
• zakażenie występujące w obrębie stawu łokciowego,

Przeciwwskazaniem jest również widoczna niechęć ze strony pacjenta, szczególnie uciążliwa przy współpracy w zakresie rehabilitacji, wykonywania różnych aktywności oraz trzymaniu diety w przypadku kiedy zalecona jest przez specjalistę.

 

Czy wszczepienie endoprotezy stawu łokciowego niesie za sobą jakieś powikłania?

Jak każdy zabieg ingerujący w strukturę budowy anatomicznej ludzkiego ciała, tak i endoprotezoplastyka jest niestety obarczona możliwością powstawania powikłań.

Do najczęściej występujących powikłań śródoperacyjnych przy endoprotezoplastyce całego stawu zaliczamy:

• uszkodzenie nerwów(najczęściej nerwu łokciowego,
• uszkodzenie naczyń krwionośnych,
• złamanie kości
• pęknięcie kości

 

Powikłania, najczęściej występujące, pooperacyjne to:

• zwichnięcie wszczepionej endoprotezy,
• odkręcenie/poluzowanie się implantu z upływem czasu,
• reakcja alergiczna
• złamanie protezy
• sztywność lub niestabilność stawu;
• oderwanie ścięgna mięśnia trójgłowego w obrębie ramienia,
• ból

 

Przygotowanie do operacji wszczepienia endoprotezy stawu łokciowego:

Pacjent przygotowujący się do endoprotezoplastyki powinien skonsultować się z lekarzem pierwszego kontaktu w celu uzyskania informacji o aktualnym ogólnym stanie zdrowia oraz ustalenia ewentualnej zmiany leków przyjmowanych na stałe, jeżeli są one niewskazane do przyjmowania przed wykonaniem operacji. 

Pacjent powinien być zaszczepiony przeciwko Wirusowemu Zapaleniu Wątroby (WZW) typu B oraz mieć określone miano przeciwciał.

Pacjent musi posiadać aktualną kwalifikację internistyczną do wykonania operacji a dodatkowo opis konsultacji w przypadku konkretnych schorzeń;

• tarczycy – poradnia endokrynologiczna
• cukrzycy – poradnia diabetologiczna
• serca – poradnia kardiologiczna
• zaburzenia ukrwienia/żylaki – poradnia angiochirurgiczna + USG Doppler

 

Dodatkowo aby wykluczyć istnienie ewentualnych ognisk zapalnych, pacjenci proszeni są o dostarczenie dokumentów takich jak:

• zaświadczenie od stomatologa o braku ognisk zapalnych,
• wyniki badań: morfologia, OB, CRP,
• badanie moczu (w razie licznych bakterii mocz na posiew),
• wymaz z nosogardzieli wraz z antybiogramem.

Oczywiście oprócz dokumentacji medycznej, osoba poddająca się operacji zabiera ze sobą do szpitala/kliniki rzeczy osobiste oraz zalecony przez lekarza na konsultacji dodatkowy sprzęt medyczny.

 

Jak przebiega operacja endoprotezoplastyki stawu łokciowego?

Sama operacja trwa około 2 godzin i jest zazwyczaj przeprowadzana w znieczuleniu ogólnym. Chirurg wykonuje nacięcie długości około 8-10cm. Nacinana jest torebka stawowa oraz bliższa część więzadła obrączkowatego. Staw ramienno-promieniowy otwierany jest od góry. Od strony stawu wkładana jest podważka Langenbecka by odsłonić staw od wewnątrz. Nacinana jest dalsza część więzadła obrączkowatego w celu odsłonięcia szyjki kości promieniowej od strony bocznej.

W tym momencie zabiegu wszczepiana jest endoproteza stawu łokciowego. Chirurg dopasowuje ją precyzyjnie i sprawdza ruchomość stawu, zakres ruchów rotacyjnych, wyprostowania, zgięcia oraz stabilność stawu z wszczepioną endoprotezą. Po pomyślnym przejściu przez ten etap, staw jest płukany oraz zakłada się dren a po zszyciu obszarów poddawanych cięciom zakładany jest opatrunek typu „kokon” z grubą warstwą waty i bandażem elastycznym. Kończyna na sam koniec układana jest w pozycji przeciwobrzękowej.

Zaraz po wybudzeniu pacjenta sprawdzane jest czucie, ukrwienie oraz ruchy palców.

 

Rekonwalescencja i rehabilitacja po operacji endoprotezy stawu łokciowego.

Rehabilitację należy rozpocząć już po upływie 24 godzin od operacji. Wykonuje się wtedy delikatne ćwiczenia: zgięcia i wyprosty. Pronacja (przedramienia zgiętego w stawie łokciowym powoduje, że kciuk kieruje się na zewnątrz od osi ciała) i supinacja (obrót przedramienia zgiętego w stawie łokciowym powoduje, że kciuk kieruje się do wewnątrz osi ciała) powinny być wykonywane przynajmniej 2-3 razy dziennie po 15 powtórzeń. Można wykonywać różnego rodzaju ćwiczenia ruchowe pod warunkiem, że nie zwiększają one uczucia bólu.

Pacjentom w początkowym okresie rehabilitacji zaleca się wykorzystywanie zoperowanego stawu łokciowego do wykonywania prostych czynności życia codziennego takich jak: ubieranie, mycie zębów, jedzenie, sprzątanie.

Kategorycznie zabronione jest podnoszenie się z leżenia do pozycji siedzącej, przodem przez prostowanie łokci oraz wstawanie z pozycji siedzącej przy przełożeniu ciężaru ciała na operowany staw łokciowy.

Przez okres 3 miesięcy po wszczepieniu endoprotezy stawu łokciowego zabrania się wykonywania czynności z podniesieniem stawu ponad wysokość głowy oraz podnoszenia ciężarów o wadze większej niż 0,5 kilograma.  Po upływie 3 miesięcy ciężar ten może być zwiększony do 5 kilogramów, jednak zabrania się wielokrotnego podnoszenia operowaną kończyną ciężarów o wadze powyżej 1 kilograma.

Rehabilitacja pacjenta ma na celu poprawienie sprawności ruchowej a nie zwiększenie tkanki mięśniowej dlatego zalecane są głównie ćwiczenia rozciągające.

Pacjenci po operacji niestety są zmuszeni dożywotnio zrezygnować z uprawiania sportów wymagających rzucania i gry w tenisa.

 

Powrót do pełnej sprawności to proces pracochłonny i długotrwały, może zająć nawet około 6 miesięcy, jednak nie każdy pacjent po udanej endoprotezoplastyce stawu łokciowego powraca do sprawności w 100%.

Taka operacja zalecana jest osobom po 60 r.ż a w przypadku młodszych ludzi, wtedy gdy doszło do rozległych uszkodzeń lub wstępne leczenie takie jak wiskosuplementacja czy chirurgiczne oczyszczanie stawu są nieskuteczne.